الحراء

این دستورالعمل می تواند در ارتباط با کشورهای جهان سوم در کلیه ی سطوح و همچنین فورم های چند جانبه ی حقوق بشر با هدف حمایت و تقویت تلاشهای جاری اتحادیه ی اروپایی برای ترویج و تشویق احترام به حق دفاع از حقوق بشر مورد استفاده قرار گیرد. این دستورالعمل همچنین مداخلات اتحادیه ی اروپایی جهت کمک به مدافعان حقوق بشر که در معرض خطر قرار دارند را ممکن ساخته و راههای عملی جهت ارائه ی کمک و حمایت از مدافعان حقوق بشر ارائه می دهد. یکی از عناصر اصلی این دستورالعمل حمایت از فعالیتهای خاص کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل، از جمله فعالیتهای نماینده مخصوص سازمان ملل در امور مدافعان حقوق بشر و مکانیزم های مناسب محلی برای حفاظت از مدافعان حقوق بشر می باشد. دستورالعمل حاضر به دفاتر سیاسی اتحادیه ی اروپایی (سفارتخانه ها و کنسولگری های کشورهای عضو اتحادیه ی اروپایی و هیات های نمایندگی کمیسیون اروپایی) در رابطه با رویکرد خود به مدافعان حقوق بشر یاری می رساند. هدف اصلی این دستورالعمل علاوه بر پرداختن به موضوعات خاص در رابطه با مدافعان حقوق بشر کمک به تقویت کلی سیاست اتحادیه ی اروپایی در زمینه ی حقوق بشر می باشد.

II. تعریف

2- برای تعریف مدافعان حقوق بشر در این دستورالعمل از پاراگراف 1 “بیانیه ی سازمان ملل در باره ی حقوق و مسئولیت افراد، گروهها و ارگانهای جامعه در ترویج و حفاظت از حقوق بشر و آزادیهای اساس مورد پذیرش جهانی” (پیوست 1 را ببینید) که بر اساس آن “هر فرد، به تنهایی یا در ارتباط با دیگران، دارای حق ترویج و تلاش برای حفاظت و تحقق حقوق بشر و آزادیهای اساسی در سطوح ملی و بین المللی می باشد” استفاده می گردد.
3- مدافعان حقوق بشر افراد، گروهها و ارگانهایی در جامعه هستند که به ترویج و محافظت از آزادیهای اساسی و حقوق بشر مورد پذیرش جهانی مشغول هستند. مدافعان حقوق بشر در پی ترویج و محافظت از حقوق سیاسی و مدنی و همچنین ترویج، حفاظت و تحقق حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی می باشند. مدافعان حقوق بشر همچنین حقوق اعضای گروههایی مانند جوامع بومی را نیز ترویج و حمایت می نمایند. این تعریف شامل افراد یا گروههایی که مرتکب خشونت شده و یا آنرا ترویج می کنند نمی گردد.

III. مقدمه

4- اتحادیه ی اروپایی از اصول بیانیه ی حقوق و مسئولیت افراد، گروهها و ارگانهای جامعه در ترویج و حفاظت از حقوق بشر و آزادیهای اساسی پذیرفته شده ی جهانی حمایت می کند. اگرچه مسئولیت اصلی ترویج و حفاظت از حقوق بشر بر عهده ی دولتها می باشد، اتحادیه ی اروپایی معتقد است افراد، گروهها و ارگانهای جامعه همگی نقش عمده ای در پیشبرد آرمان حقوق بشر دارا هستند.

فعالیتهای مدافعان حقوق بشر شامل موارد زیر می گردد:

•  ثبت موارد نقض حقوق بشر؛
•  جستجوی راه جبران برای قربانیان موارد نقض فوق از راه ارائه ی حمایت قانونی، مشاوره، پزشکی و غیره؛
•  مبارزه با فرهنگ مصونیت در برابر مجازات که باعث پوشاندن موارد مکرر نقض حقوق بشر و آزادیهای اساسی می باشد.

5- فعالیتهای مدافعان حقوق بشر اغلب با انتقاد از اقدامات و سیاستهای دولتی همراه است. با این حال، دولتها نباید این مساله را پدیده ای منفی قلمداد نمایند. اصل فضا دادن به استقلال فکری و گفتمان آزاد پیرامون اقدامات و سیاستهای دولت امری بنیادی و شیوه ای آزموده شده برای دستیابی به سطح بهتری از حفاظت از حقوق بشر می باشد. مدافعان حقوق بشر می توانند دولتها را در ترویج و حمایت از حقوق بشر یاری نمایند. به عنوان بخشی از فرآیند مشاوره، آنان قادرند نقشی کلیدی در کمک به تهیه ی قوانین مناسب و برنامه ها و استراتژی های ملی در باره ی حقوق بشر ایفا کنند. این نقش نیز باید به رسمیت شناخته شده و مورد حمایت قرار گیرد.
6- اتحادیه ی اروپایی اذعان دارد که فعالیتهای مدافعان حقوق بشر طی سالها بیشتر مورد توجه و پذیرش قرار گرفته است. این فعالیتها به صورت فزاینده منجر به حفاظت بیشتر از قربانیان موارد نقض حقوق بشر گردیده است. با این وجود، برای دستیابی به این پیشرفت بهای زیادی پرداخته شده است: مدافعان حقوق بشر در بسیاری از کشورها به صورت فزاینده ای خود هدف حمله قرار گرفته و حقوق آنان نقض گردیده است. اتحادیه ی اروپایی بر این باور است که تضمین ایمنی مدافعان حقوق بشر و حفاظت از حقوق آنان دارای اهمیت بسیاری است. در این رابطه مهم است تا به هنگام پرداختن به موضوع مدافعان حقوق بشر چشم اندازی جنسیتی مورد استفاده قرار گیرد.

IV. دستورالعمل عملیاتی

7- هدف از بخش عملیاتی این دستورالعمل شناسایی راهها و ابزار موثر جهت تقویت و حفاظت از مدافعان حقوق بشر در کشورهای جهان سوم در چارچوب “سیاست خارجی و امنیتی مشترک” می باشد.

پایش، ارائه گزارش و ارزیابی

8- از روسای دفاتر سیاسی اتحادیه ی اروپایی خواسته شده است تا گزارشهای دوره ای در باره ی وضعیت حقوق بشر در کشورهای محل فعالیت خود ارائه دهند. هیات کاری حقوق بشر اخیرا fact sheet های لازم برای این امر را تصویب نمود. مطابق با این fact sheet ها، دفاتر سیاسی فوق ملزم هستند وضعیت مدافعان حقوق بشر به ویژه موارد تهدیدات و حملات به آنان را در گزارشات خود ذکر نمایند. در شرایط کنونی، دفاتر سیاسی اتحادیه ی اروپایی باید آگاه باشند که یک چارچوب نهادی می تواند تاثیری عمده در توانایی مدافعان حقوق بشر در اجرای ایمن فعالیتهای خود دارا باشد. موضوعاتی چون اقدامات قانونی، قضایی، اجرایی و دیگر اقدامات مناسب اجرا شده توسط دولتها به منظور حفاظت از اشخاص در برابر هرگونه خشونت، تهدیدات تلافی جویانه، تبعیضات قانونی یا غیر قانونی، فشار یا هرگونه اقدام دیگر که پیامد فعالیتهای مشروع صورت گرفته بر اساس بیانیه ی سازمان ملل در رابطه با مدافعان حقوق بشر باشد همگی در این رابطه دخیل می باشند. زمانی که تقاضا وجود داشته باشد، دفاتر سیاسی فوق باید پیشنهادات لازم جهت اقدامات لازم توسط اتحادیه ی اروپایی شامل محکومیت تهدیدات و حملات علیه مدافعان حقوق بشر و همچنین واکنش دادن و یا صدور بیانیه های عمومی در مواردی که مدافعان حقوق بشر در معرض خطر جدی قرار دارند را به هیات کاری حقوق بشر ارائه نمایند. این دفاتر همچنین باید در گزارشات خود تاثیر اقدامات اتحادیه ی اروپایی را مورد بررسی قرار دهند.
9- گزارشات دفاتر سیاسی دفتر اتحادیه ی اروپایی و دیگر اطلاعات مرتبط مانند پیشنهادات نماینده ی مخصوص دبیر کل سازمان ملل در امور مربوط به مدافعان حقوق بشر، دیگر نمایندگان مخصوص سازمان ملل و Treaty Bodies و همچنین سازمانهای غیر دولتی باعث می شوند تا هیات کاری حقوق بشر و دیگر گروههای کاری مرتبط قادر به شناسایی موارد درخواست اقدامات اتحادیه ی اروپایی و تصمیم گیری در مورد اقدامات قابل انجام یا، هر جا که مناسب باشد، ارائه ی پیشنهاد جهت اقدامات فوق به PSC / Coucnil گردند.

نقش دفاتر سیاسی اتحادیه ی اروپایی در حمایت و حفاظت از مدافعان حقوق بشر

10- در بسیاری از کشورهای جهان سوم دفاتر سیاسی اتحادیه ی اروپایی (سفارتخانه های کشورهای عضو اتحادیه ی اروپا و هیات های نمایندگی کمیسیون اروپایی) محل تلاقی اتحادیه ی اروپایی و کشورهای عضو آن و مدافعان حقوق بشر می باشد. از اینرو این دفاتر دارای نقشی مهم در اجرای سیاست اتحادیه ی اروپایی در رابطه با مدافعان حقوق بشر قلمداد می گردند. در نتیجه، لازمست دفاتر مذکور در پی اتخاذ سیاستی فعال در قابل مدافعان حقوق بشر باشند. این دفاتر همچنین باید از این نکته آگاه باشند که در موارد خاص اقدامات اتحادیه ی اروپایی ممکن است به تهدیدات و حملات علیه مدافعان حقوق بشر منجر گردد. از اینرو این دفاتر باید در موارد مقتضی با مدافعان حقوق بشر در مورد اقدامات خود مشورت نمایند. اقدامات قابل انجام توسط اتحادیه ی اروپایی شامل موارد زیر می گردد:

• هماهنگی و تبادل اطلاعات با مدافعان حقوق بشر از جمله آندسته از آنان که در معرض خطر قرار دارند؛
• حفظ ارتباطات پایدار با مدافعان حقوق بشر، از جمله از راه پذیرش آنان در دفاتر و بازدید از محل کار آنان؛ در این ارتباط انتصاب رابطینی به این منظور می تواند مورد بررسی قرار گیرد؛
• به رسمیت شناختن علنی مدافعان حقوق بشر از راه آگهی، بازدید و یا دعوت از آنان؛
• شرکت در دادگاههای مدافعان حقوق بشر.

ترویج احترام به مدافعان حقوق بشر در رابطه با کشورهای جهان سوم و در فورم های چند جانبه

11- هدف اتحادیه ی اروپایی ترغیب دولتهای جهان سوم جهت اجرای تعهدات خود مبنی بر احترام به حقوق مدافعان حقوق بشر و حفاظت از آنان در برابر حملات و تهدیدات از سوی عاملان غیر دولتی می باشد. در ارتباطات خود با کشورهای جهان سوم، اتحادیه ی اروپایی به هنگام لزوم از آنان خواهد خواست تا به ضوابط واستانداردهای بین المللی، به ویژه بیانیه ی سازمان ملل، متعهد باشند. هدف کلی در این رابطه ایجاد محیطی خواهد بود که مدافعان حقوق بشر بتوانند آزادنه در آن به فعالیت بپردازند. اتحادیه اروپایی اهداف خود را به عنوان بخش جدایی ناپذیر از سیاستهای خود در زمینه ی حقوق بشر اعلام نموده و به اهمیتی که به محافظت از مدافعان حقوق بشر می دهد تاکید خواهد داشت. اقدامات قابل انجام در حمایت از این اهداف شامل موارد زیر می باشند:

• ریاست، نماینده ی عالی CFSP یا نمایندگان عالی اتحادیه ی اروپایی به هنگام بازدید از کشورهای سوم در موارد مقتضی دیدارهایی با مدافعان حقوق بشر در برنامه ی خود خواهند گنجاند؛
• بخش مربوط به حقوق بشر از گفتمان سیاسی میان اتحادیه ی اروپایی و سازمانهای منطقه ای و کشورهای جهان سوم، در موارد مقتضی، به وضعیت مدافعان حقوق بشر اختصاص خواهد یافت. اتحادیه ی اروپایی بر حمایت خود از مدافعان حقوق بشر و فعالیتهای آنان تاکید کرده و در صورت لزوم به موارد خاص اشاره خواهد نمود؛
• همکاری نزدیک با دیگر کشورهای همفکر و دارای دیدگاههای مشابه به ویژه در کمیسیون حقوق بشر و مجمع عمومی سازمان ملل؛
• تقویت مکانیزم های منطقه ای موجود جهت محافظت از مدافعان حقوق بشر مانند مرکز مدافعان حقوق بشر کمیسیون افریقایی حقوق بشر و مردم و واحد ویژه ی مدافعان حقوق بشر در کمیسیون بین امریکایی حقوق بشر و ایجاد مکانیزمهای مناسب در مناطقی که چنین مکانیزمهایی وجود ندارند.

حمایت از رویه های خاص کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل، شامل نماینده ی ویژه ی مدافعان حقوق بشر

12- اتحادیه ی اروپایی به این امر اذعان دارد که رویه های خاص کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل (ماموران ویژه، نمایندگان ویژه، کارشناسان مستقل و گروههای کاری) – به دلیل استقلال و بی طرفی آنان، توانایی آنها در اعتراض به موارد نقض حقوق بشر در جهان و اقدام در رابطه با آن و انجام بازدیدهای کشوری – برای تلاش های بین المللی جهت محافظت از مدافعان حقوق بشر ضروری می باشند. ضمن آنکه نماینده ی مخصوص مدافعان حقوق بشر دارای نقش ویژه ای در این رابطه می باشد، حوزه ی عملکرد دیگر رویه های خاص سازمان ملل نیز با مدافعان حقوق بشر مربوط می باشد. اقدامات اتحادیه ی اروپایی در حمایت از رویه های خاص سازمان ملل شامل موارد زیر می گردد:

• تشویق دولتها به پذیرش درخواستهای سازمان ملل برای انجام بازدیدهای کشوری (به عنوان موضوعی اصولی)؛
• ترویج استفاده از مکانیزم های موضوعی سازمان ملل توسط گروههای دفاع از حقوق بشر محلی و مدافعان حقوق بشر شامل (اما نه محدود به) تسهیل ایجاد ارتباط و تبادل اطلاعات میان مکانیزم های موضوعی سازمان ملل و مدافعان حقوق بشر؛
• از آنجا که بدون منابع کافی رویه های مذکور موفق نخواهند بود اعضای اتحادیه ی اروپایی از تخصیص منابع مالی کافی از بودجه ی عمومی به دفتر کمیسیون عالی حقوق بشر حمایت خواهند کرد.

حمایت عملی از مدافعان حقوق بشر از جمله از طریق سیاست توسعه

13- برنامه های جامعه ی اروپایی و اعضای آن با هدف کمک به توسعه ی نهادها و فرآیندهای دموکراتیک و ترویج و حفاظت از حقوق بشر در کشورهای در حال توسعه نمونه هایی از طیف گسترده ی حمایت های عملی جهت یاری رساندن به مدافعان حقوق بشر می باشد. این برنامه ها می توانند شامل (اما نه محدود به) برنامه های همکاری در زمینه ی توسعه باشند. حمایت های عملی می تواند شامل موارد زیر باشد:

• برنامه های دوجانبه ی جامعه ی اروپا و اعضای اتحادیه ی اروپایی در زمینه ی حقوق بشر و ترویج دموکراسی باید به نیاز به کمک در توسعه ی نهادها و فرآیندهای دموکراتیک، و ترویج و حمایت از حقوق بشر در کشورهای در حال توسعه از طریق حمایت از مدافعان حقوق بشر از راه فعالیتهایی مانند ظرفیت سازی و افزایش آگاهی عمومی توجه بیشتری نشان دهند؛
• تشویق و حمایت از تشکیل و فعالیت نهادهای ملی فعال در زمینه ی ترویج و محافظت از حقوق بشر، تشکیل شده بر اساس “اصول پاریس”، شامل نهادهای حقوق بشر ملی، دفاتر رسیدگی به شکایات مردمی از عملکرد دولتها و کمیسیونهای حقوق بشر.
• کمک به تشکیل شبکه های مدافعان حقوق بشر در سطح بین المللی، از جمله از راه تسهیل گردهمایی مدافعان حقوق بشر؛
• تلاش برای حصول اطمینان از اینکه مدافعان حقوق بشر در کشورهای جهان سوم دسترسی به منابع، از جمله منابع مالی، از خارج از کشور دارند؛
• حصول اطمینان از اینکه برنامه های آموزشی در زمینه ی حقوق بشر مفاد بیانیه ی سازمان ملل در باره ی مدافعان حقوق بشر را ترویج می نمایند.

  نقش شوراهای کاری

14- در چارچوب مسئولیتها و وظایف خود، هیات کاری حقوق بشر اجرا و پی گیری دستورالعمل مدافعان حقوق بشر را در همکاری و هماهنگی نزدیک با دیگر شوراهای کاری نظر خواهد داشت. این نظارت شامل موارد زیر می گردد:

• حمایت از تلفیق موضوع مدافعان حقوق بشر با سیاستها و اقدامات مربوطه ی اتحادیه ی اروپایی؛
• بازبینی اجرای دستورالعمل در فواصل زمانی مشخص؛
• ادامه ی بررسی راههای بیشتر برای همکاری با سازمان ملل و دیگر مکانیزم های منطقه ای و بین المللی در حمایت از مدافعان حقوق بشر؛
• ارائه ی گزارش به شورا، از طریق PSC و COREPER، به صورت سالیانه در مورد پیشرفت حاصله در زمینه ی اجرای دستورالعمل.

  پیوست I

بیانیه ی حقوق و مسئولیتهای افراد، گروهها و ارگانهای جامعه
در ترویج و حمایت از حقوق بشر و آزادیهای
اساسی مورد پذیرش جهانی

مجمع عمومی،

با تاکید بر اهمیت رعایت اهداف و اصول منشور سازمان ملل برای ترویج و حفاظت از حقوق بشر و آزادیهای اساسی برای کلیه ی افراد در کلیه ی کشورهای جهان،

با تاکید بر اهمیت بیانیه ی جهانی حقوق بشر و پیمانهای بین المللی حقوق بشر به عنوان عنصر اصلی تلاشهای جهانی برای ترویج احترام جهانی و رعایت حقوق بشر و آزادیهای اساسی و اهمیت دیگر اسناد به تصویب رسیده ی سازمان ملل در رابطه با حقوق بشر و همچنین اسناد به تصویب رسیده در سطح منطقه ای،

با تاکید بر اینکه تمامی اعضای جامعه ی بین المللی باید تعهد خود در زمینه ی ترویج و تشویق احترام به حقوق بشر و آزادیهای اساسی برای همگان بدون هیچگونه تبعیض از جمله تبعیض بر پایه ی نژاد، رنگ، جنسیت، زبان، مذهب، عقاید سیاسی و سایر عقاید، خاستگاه ملی یا اجتماعی، دارایی، تولد و غیره را، به صورت فردی و گروهی، اجرا نمایند و با تاکید بر اهمیت ویژه ی دستیابی به همکاری بین المللی برای اجرای این تعهد بر اساس منشور،

با اذعان به اهمیت نقش همکاری بین المللی و کار ارزشمند افراد، گروهها و انجمنها در کمک به از بین بردن موثر کلیه ی موارد نقض حقوق بشر و آزادی های اساسی، از جمله در ارتباط با ملتها، به صورت آشکار و یا سیستماتیک مانند آپارتاید، کلیه ی اشکال تبعیض نژادی، استعمار، اشغال یا غلبه ی خارجی، تهدید یا تجاوز به استقلال ملی، اتحاد ملی یا تمامیت ارضی و خودداری از پذیرش حق هر ملت برای استقلال و خودمختاری از جمله در رابطه با ثروت و منابع طبیعی خود،

با تصدیق رابطه میان امنیت و صلح جهانی و برخورداری از حقوق بشر و آزادی های اساسی و باور به اینکه نبود امنیت و صلح جهانی عدم رعایت حقوق بشر و آزادی های اساسی را توجیه نمی کند،

با تاکید بر این نکته که کلیه ی حقوق بشر و آزادی های اساسی جهانی، تفکیک ناپذیر، وابسته و مرتبط به یکدیگر بوده و باید به شیوه ای عادلانه و برابر و بدون وارد آوردن خلل به اجرای هریک از حقوق و آزادی های مذکور ترویج و اجرا گردند،

با تاکید بر اینکه مسئولیت و وظیفه اصلی جهت ترویج و حفاظت از حقوق بشر و آزادی های اساسی بر عهده ی دولت ها قرار دارد،

با پذیرش حقوق و مسئولیت افراد، گروه ها و انجمن ها در ترویج، حفاظت و تقویت حقوق بشر و آزادی های اساسی در سطح ملی و بین المللی،

تصریح می دارد:

ماده 1

همه ی افراد، به تنهایی یا در ارتباط با دیگران، دارای حق ترویج و تلاش برای حفاظت و تحقق حقوق بشر و آزادی های اساسی در سطح ملی و بین المللی می باشند.

ماده 2

1- هر دولت دارای وظیفه و مسئولیت اصلی جهت حفاظت، ترویج و اجرای کلیه ی آزادیهای اساسی و حقوق بشر از جمله از راه اتخاذ تدابیر لازم جهت فراهم آوردن کلیه شرایط لازم در زمینه های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و دیگر زمینه ها و همچنین تضمین های قانونی مورد نیاز برای حصول اطمینان از برخورداری کلیه ی افراد، به تنهایی یا در ارتباط با دیگران، از حقوق و آزادیهای فوق الذکر می باشد.

2- هر دولت باید تدابیر قانونی، اجرایی و غیره لازم برای تضمین موثر حقوق و آزادی های ذکر شده در بیانیه ی حاضر را اتخاذ نماید.

ماده 3

قوانین داخلی مطابق با منشور سازمان ملل و دیگر تعهدات هر دولت در زمینه ی حقوق بشر و آزادی های اساسی حوزه ی صلاحیت قانونی است که در آن باید حقوق بشر و آزادی های اساسی اجرا گردیده و کلیه ی فعالیتهای ذکر شده در بیانیه ی حاضر جهت ترویج، حفاظت و تحقق موثر حقوق و آزادی های مذکور در آن صورت پذیرد.

ماده 4

هیچ یک از مفاد بیانیه ی حاضر با اهداف و اصول منشور سازمان ملل و بیانیه ی جهانی حقوق بشر، پیمانهای بین المللی در زمینه ی حقوق بشر و دیگر اسناد و تعهدات بین المللی قابل اجرا در این زمینه در تضاد و یا تناقض نمی باشد.

ماده 5

به منظور ترویج و حفاظت از حقوق بشر و آزادی های اساسی، همه ی افراد، به تنهایی یا در ارتباط با دیگران ، در سطح ملی و بین المللی دارای حقوق زیر می باشد:

(الف) گردهمایی صلح آمیز؛

(ب) تشکیل، پیوستن به و یا شرکت در گروه ها، انجمن ها و سازمان های غیر دولتی؛

(پ) ارتباط بر قرار کردن با سازمان های غیر دولتی یا بین دولتی.

ماده 6

همه ی افراد، به تنهایی یا در ارتباط با دیگران، دارای حقوق زیر می باشند:

(الف) دارا بودن، جستجو، به دست آوردن و دریافت اطلاعات در مورد کلیه ی حقوق بشر و آزادی های اساسی، شامل دسترسی به اطلاعات در رابطه با چگونگی اعمال آنها در سیستمهای قانونی، قضایی و اجرایی داخلی هر کشور؛

(ب) چاپ، انتشار و توزیع اطلاعات و دانش در زمینه ی حقوق بشر و آزادی های اساسی بر اساس مفاد اسناد بین المللی در باره ی حقوق بشر ؛

(پ) مطالعه، مباحثه و داشتن عقاید دلخواه در رابطه با رعایت حقوق بشر و آزادی های اساسی، در قانون و عمل، و جلب توجه افکار عمومی به موضوعات مذکور از راههای مناسب از جمله موارد فوق الذکر.

ماده 7

همه ی افراد، به تنهایی یا در ارتباط با دیگران، دارای حق ارائه ی ایده ها و اصول جدید در رابطه با حقوق بشر و مباحثه پیرامون آنها و تبلیغ جهت پذیرش آنها می باشند.

ماده 8

1. همه ی افراد، به تنهایی یا در ارتباط با دیگران، دارای حق برخوردار بودن از دسترسی مناسب و به دور از تبعیض به مشارکت در حکومت کشور خود و اداره ی امور دولتی می باشند.
2. این امر از جمله به معنای داشتن حق، به تنهایی یا در ارتباط با دیگران، ارائه ی انتقادات و پیشنهادات به نهادها، سازمانها و آژانسهای دولتی در رابطه با بهبود عملکرد آنان و جلب توجه آنان به هریک از ابعاد کاریشان که مانع ترویج، حفاظت و تحقق حقوق بشر و آزادی های اساسی می گردد می باشد.

ماده 9

1- به منظور پایبندی به حقوق بشر و آزادی های اساسی از جمله ترویج و حفاظت از حقوق بشر آن گونه که در بیانیه ی حاضر ذکر گردیده است، همه ی افراد، به تنهایی یا در ارتباط با دیگران، دارای حق برخورداری از (جبران) خسارت و حفاظت در صورت نقض حقوق فوق می باشند.

2- به این منظور، هرکس که حقوق و آزادی هایش نقض گردد دارای حق شکایت – شخصا و یا از طریق نماینده ی قانونی خود – و رسیدگی رسمی به آن شکایت در اسرع وقت توسط یک مرجع قضایی مستقل، بی طرف و ذیصلاح و یا هر مرجع دیگر تعیین شده توسط قانون و صدور رای و اجرای بدون تاخیر آن بر اساس قانون و پرداخت هرگونه خسارت می باشد.

3- به همین منظور، همه ی افراد، به تنهایی یا در ارتباط با دیگران، دارای حقوق زیر نیز می باشند:

(الف) شکایت در مورد سیاستها و اقدامات مقامات و نهادهای دولتی در نقض حقوق بشر و آزادی های اساسی، از طریق دادخواست یا هر شیوه ی مناسب دیگر، به مراجع قانونی، قضایی و اجرایی یا هر مرجع شایسته ی دیگر که توسط قانون تعیین شده باشد (که ملزم به اعلام رای خود در رابطه با شکایت در اسرع وقت می باشد)؛

(ب) شرکت در جلسات رسیدگی، دادرسی و دادگاه ها جهت ارزیابی مطابقت آنان با قوانین ملی و الزامات و تعهدات بین المللی مربوطه؛

(پ) ارائه ی کمک های قانونی و دیگر کمک ها و نظرات کارشناسی در رابطه با دفاع از حقوق بشر و آزادی های اساسی.

4- به همین منظور، و مطابق با رویه ها و اسناد بین المللی، همه ی افراد، به تنهایی یا در ارتباط با دیگران، دارای حق دسترسی کامل و ارتباط با نهادهای بین المللی عمومی یا تخصصی ذیصلاح جهت رسیدگی به موضوعات مربوط به حقوق بشر و آزادی های اساسی می باشند.

5- هر گاه دلیل قانع کننده ای مبنی بر وقوع موارد نقض حقوق بشر و آزادی های اساسی در هریک از مناطق تحت حکومت یک دولت وجود داشته باشد، آن دولت موظف است سریعا و بی طرفانه به موضوع رسیدگی نماید.

ماده 10

هیچکس نباید، با اقدام خود و یا عدم اقدام خود در زمان نیاز به اقدام، در نقض حقوق بشر و آزادی های اساسی مشارکت نماید و هیچکس نباید به خاطر خودداری از عملی که منجر به نقض حقوق بشر یا آزادی های اساسی گردد مورد مجازات قرار گیرد.

ماده 11

همه ی افراد، به صورت فردی و در ارتباط با دیگران، دارای حق انجام قانونی شغل یا حرفه ی خود می باشد. هر کس که، در نتیجه ی حرفه ی خود، قادر به تاثیر گذاری بر شان انسانها، حقوق بشر و آزادی های اساسی دیگران باشد باید به شان، حقوق و آزادی های مذکور احترام گذاشته و مطابق با استانداردهای ملی و بین المللی مربوطه در زمینه ی اخلاق یا رفتار حرفه ای عمل نماید.

ماده 12

1. همه ی افراد، به تنهایی یا در ارتباط با دیگران، دارای حق شرکت در فعالیت های صلح آمیز علیه نقض حقوق بشر و آزادی های اساسی می باشند.
2. دولت موظف است به منظور حفاظت (توسط مراجع صلاحیت دار) از همه ی افراد، به صورت فردی و در ارتباط با دیگران، در برابر خشونت، اعمال تلافی جویانه، تبعیض قانونی یا عملی، فشار یا هر عمل مشابه دیگر در نتیجه ی استفاده ی مشروع از حقوق ذکر شده در این بیانیه اقدامات لازم را انجام دهد.
3. در این رابطه، همه ی افراد، به تنهایی یا در ارتباط با دیگران، دارای حق مورد حفاظت موثر قرار گرفتن توسط قانون در واکنش به یا مخالفت – از راه های صلح آمیز – با فعالیت ها و اعمال – از جمله در نتیجه ی کوتاهی – دولت که منجر به نقض حقوق بشر و آزادی های اساسی گردد و همچنین اعمال خشونت آمیز افراد یا گروه هایی که بر موضوعات مربوط به حقوق بشر و آزادی های اساسی تاثیر گذارند می باشند.

ماده 13

همه ی افراد، به صورت فردی و در ارتباط با دیگران، دارای حق تقاضا، دریافت و به کار گیری منابع جهت ترویج و حفاظت از حقوق بشر و آزادی های اساسی از راه های صلح آمیز و مطابق با ماده ی 3 بیانیه ی حاضر می باشند.

ماده 14

1. دولت مسئول انجام اقدامات قانونی، قضایی، اجرایی و یا هرگونه اقدام مناسب دیگر جهت ارتقاء درک کلیه ی افراد از حقوق مدنی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خود می باشد.
2. برخی از این اقدامات عبارتند از:
   (الف) چاپ و انتشار قوانین و مقررات ملی و اسناد مهم بین المللی در رابطه با حقوق بشر؛
   (ب) دسترسی کامل و برابر به اسناد بین المللی در زمینه ی حقوق بشر، شامل گزارشات دوره ای دولت به نهادهای تاسیس شده بر اساس معاهدات بین المللی در زمینه ی حقوق بشر که عضو آنها می باشد و همچنین خلاصه ی سوابق مذاکرات و گزارشات رسمی نهادهای مذکور.
3. دولت موظف است، هر کجا که مناسب باشد، از ایجاد و توسعه ی نهادهای ملی مستقل فعال در زمینه ی ترویج و حفاظت از حقوق بشر و آزادی های اساسی – شامل نهادهای رسیدگی کننده به شکایات مردم از دولت، کمیسیون های حقوق بشر یا اشکال دیگر نهادهای ملی – در سراسر کشور حمایت به عمل آورد.

ماده 15

دولت مسئول ترویج و تسهیل آموزش حقوق بشر و آزادی های اساسی در کلیه سطوح آموزشی و حصول اطمینان از گنجانده شدن موضوعات مربوط به حقوق بشر و آزادی های اساسی در آموزش وکلا، نیروهای انتظامی، پرسنل نیروهای مسلح و مسئولان دولتی می باشد.

ماده 16

افراد، سازمان های غیر دولتی و نهادهای مربوطه دارای نقشی مهم در کمک به ارتقاء آگاهی عمومی در رابطه با موضوعات مربوط به حقوق بشر و آزادی های اساسی از راه فعالیت هایی مانند آموزش و تحقیقات با هدف تقویت بیشتر درک، مدارا، صلح و روابط دوستانه میان ملت ها و گروه های مذهبی و نژادی با توجه به پیشینه های گوناگون جوامع و گروه ها می باشند.

ماده 17

در بهره مندی از حقوق و آزادی های ذکر شده در بیانیه ی حاضر، کلیه ی افراد، به تنهایی یا در ارتباط با دیگران، تنها شامل محدودیتهای منطبق بر تعهدات بین المللی و تعیین شده توسط قانون با هدف پذیرش و احترام حقوق و آزادی های دیگران و پایبندی به اخلاقیات، نظم و رفاه عمومی در یک جامعه ی دموکراتیک می باشند.

ماده 18

1. همه ی افراد وظایفی در جامعه بر عهده دارند که توسعه ی کامل و آزادانه ی شخصیت آنان تنها در انجام آن وظایف میسر می گردد.
2. افراد، گروه ها، نهادها و سازمان های غیر دولتی دارای نقش و مسئولیتی مهم در حفاظت از دموکراسی، ترویج حقوق بشر و آزادی های اساسی و کمک به تقویت و پیشرفت فرآیندها، نهادها و جوامع دموکراتیک می باشند.
3. افراد، گروه ها، نهادها و سازمان های غیر دولتی همچنین دارای نقش و مسئولیتی مهم در کمک به حمایت از حق افراد در برخورداری از نظامی اجتماعی و بین المللی هستند که آزادی ها و حقوق ذکر شده در بیانیه ی جهانی حقوق بشر و دیگر اسناد مربوط به حقوق بشر در آن از قابلیت تحقق کامل برخوردار باشند.

ماده 19

هیچیک از مفاد این بیانیه باعث اعطای حق به یک فرد، گروه یا ارگان جامعه یا دولت جهت شرکت در هرگونه فعالیت و یا انجام هرگونه عمل که هدف آن از بین بردن حقوق و آزادی های ذکر شده در این بیانیه باشد نمی گردد.

ماده 20

هیچیک از مفاد این بیانیه باعث اعطای حق به دولت ها جهت حمایت و ترویج فعالیت های مغایر با مفاد منشور سازمان ملل توسط افراد، گروه ها، نهادها و یا سازمان های غیر دولتی نمی گردد.