الحراء

ژاله حیدری‌مقدم مدرس حوزه و دانشگاه، از آن دست کسانی هستم که از خواندن و شنیدن واژگان جدید و مخلوق قلم‌های توانا و اذهان اندیشمند، لذت می برم و به سهم خودم ستایشگر این خلاقیت ناشی از غنای لغوی و ادبی خالق آن هستم.

خالق واژگان، این بار اما واژه‌ای سنگین و غریب را بر صفحه سپید کاغذ انشاء نمود که دیدن و خواندن آن، هنوز هم در اعماق قلب و ذهنم، درگیری نهفته‌‌ای میان استماع و باور این اصطلاح به راه انداخته است. «سالمندآزاری».

قلمم از نگاشتن آن بر خود می‌لرزد از بس که هراس‌آور است. علی‌الخصوص وقتی در کنار مفاهیم مشابه اخیر مانند؛ کودک آزاری، همسر آزاری، همسایه آزاری و حتی حیوان آزاری و بسیاری مصادیق متعدد دیگر از آزار، قرار می‌گیرد.

اعتراف می‌کنم این خبر کوتاه برای من، شاید دردناک‌ترین خبر ممکن در لابلای انبوهِ اخبار متفاوت مسموع بود.

بنظر می‌رسد آمار زیاد تکرار این رفتار نامطلوب و مخالف هنجارهای دینی و حتی اجتماعی ما باعث شده در آمارها بعنوان سومین نوع خشونت خانگی در کشور ثبت شود.

با علم به اینکه در دنیایی زندگی می‌کنیم که دم زدن از حقوق بشر و تکریم او، از هر قلم و زبانی جاری می‌شود، اما باز از خودم می‌پرسم که چطور «ما» به چنین جایی رسیدیم؟...

پیرو دینی هستیم که مراعات حقوق فردی و خصوصی تک تک افراد را در کنار حقوق اجتماعی‌شان محترم دانسته و مومنین را به احساس مسئولیت اجتماعی در قبال یکدیگر سفارش می‌کند . «کلکم راع و کلکم مسئول عن رعیته»، پس چگونه است که مسلمانش به این درجه از غفلت و بی‌توجهی به دستوراتش رسیده است؟

احساس مسئولیت اجتماعی در قبال یکدیگر یکی از زیباترین مفاهیمی است که دین مبین اسلام به آن پرداخته و در همین راستا هم حقوق و تکالیف مسلمان را بر برادر مسلمان خود، اعم از حقوق مادی و معنوی‌اش به روشنی و صراحت تبیین کرده است.

اسلامی که بر رعایت حقوق همسایه همانند برادر خونی تاکید می‌کند، چگونه است که مسلمانش همسایه‌آزار می‌شود؟ اسلامی که مقتدایش کودک را مورد نوازش و ترحم قرار داده، چگونه است که مسلمانش کودک‌آزار می‌شود؟ مگر نه این است که رسول الله( ص) می‌فرمایند: "من لا یَرحم لا یُرحم".

چگونه است که فراموش کرده‌ایم خالق یکتایمان، نیکی به پدر و مادر را درست و بلافاصله پس از اطاعتِ خود ذکر کرده است؟ پس چگونه فردای قیامت با همین دو آیه از قرآن روبرو شویم که:

 ( و قضی ربک الّا تعبدوا الا ایاه و بالوالدین احسانا امّا یبلغنَّ عندک الکبر احدهما او کلاهما فلا تقل لهما افّ و لا تنهرهما و قل لهما قولا کریما / و اخفض لهما جناح الذل من الرحمه و قل رب ارحمهما کما ربیانی صغیرا )

آیات کریمه ۲۳ و ۲۴ سوره مبارکه اسراء

بی‌اختیار یاد جمله همیشگی‌ام که در کلاس‌هایم تکرار می‌کنم، افتادم و آن اینکه: «امروز حقیقتِ اسلام را فقط در خودِ اسلام جستجو باید کرد، نه در رفتار برخی از مسلمانان و به هیچ عنوان نباید رفتار آنان را به ذات اسلام نسبت داد».

چه زیباست این کلام که عمل نیک را ولو بسیار باشد، کم بدان و عمل بد را هر چند کم باشد، بسیار.دلم می‌سوزد از اینکه دین را در میان خود غریب کرده‌ایم، چون از مفاهیم بلندش دور شده و آنها را با هم و برای هم مرور نکرده‌ایم...به خود آئیم....فاین تذهبون.... و اما چه باید کرد؟

این موضوع از چند جنبه دینی، اجتماعی و جامعه شناختی قابل بررسی است و در هر حوزه‌ای هم راهکار خاص خود را اقتضا نموده و نیازمند عزم جامع نخبگان دینی و اجتماعی و دلسوزان دولتی است.

از جهت دینی راهکار پیشنهادی، جز در رجوع به دین متعالی اسلام و فهمیدن و فهماندن مفاهیم بلند آن نیست.

براستی امروز، بیش از هر زمان دیگری، نیازمند یادآوری هستیم.

نیازمند تذکر به مصداق آیه کریمه :

" وذکِّر فان الذّکری تنفع المومنین"

ای: انما تنفع بها القلوب المومنه.

و یادآوری کنندگان هم، همان داعیان به معروف و ناهیان از منکر هستند.

این یک حقیقت غیرقابل انکار است که دعوت دینی و بازگشت به اسلامِ راستین، از مسیری برتر از امر به معروف و نهی از منکر نمی‌گذرد.

می‌طلبد داعیان و آمرانِ «شایسته و توانمند دینی» از رهگذر این ابزارِ ارزشمند؛ تلنگری بر وجدان‌های خفته و دل‌های آرمیده در بستر جهل وارد کنند تا همگی به یاد بیاوریم که ثمره دین؛ در اخلاق حسنه نمود می‌یابد و چه اخلاق حسنه‌ای شیرین‌تر و گوارا تر از تکریم و تعزیز والدین؟

روی سخن با نهادهای مسئول از نظر اجتماعی، ضمن یادآوری و در نظر گرفتن اهمیت خاصه دین به موضوع احساس مسئولیت اجتماعی؛ این است که دولت و دستگاه‌های اجرایی مرتبط نیز تمهیدات لازم را در خصوص کاهش آمار مربوط به سالمندآزاری بکار گیرند..

از جمله آموزش به خانواده‌ها و خود سالمندان قبل از ورود به مرحله سالمندی، تاسیس و حمایت از موسساتی که صرفا در حوزه مراقبت و خدمات سالمندی کار می‌کنند اعم از اینکه ارائه خدمات بهداشتی و درمانی و سایر خدمات در محل زندگی سالمند و با مراجعه به آن صورت گیرد و یا برعکس.

قطعا آموزش و آگاه‌سازی جامعه از طریق آموزش و پرورش، فضای مجازی، رسانه‌ها و خصوصا صدا و سیما نیز از مهمترین اقدامات قابل اجرا خواهد بود که بازتاب آن در اصلاح رفتار عمومی اجتماعی و تقلیل و یا حذف ناهنجاری‌های رفتاری جامعه مشاهده خواهد شد.

از منظر تحلیل جامعه شناسی و رفتار شناسی جامعه نیز، به جرات می توان گفت که جامعه‌ای که با آموزش صحیح و باور درست رفتار شایسته‌ای با سالمندان خود به نمایش می‌گزارد، نمودی از جامعه‌ای است که امید در آن هنوز زنده است و سالمندی را برابر با فراموش شدن و مورد غفلت واقع شدن نمی‌دانند.

از طرفی بهره‌مند شدن از این سرمایه‌ها هم بدون شک خالی از فایده نیست.هر چند سبک زندگی امروزی بویژه روی آوردن به آپارتمان نشینی و تفاوت در آداب و معاشرت‌های اجتماعی و گروهی و حتی نوع تفریحات، تا حدودی در این حوزه موثر بنظر می‌رسد.

امید است در سایه پیشوا قرار دادن دستورات روشنگر اسلام ناب محمدی(ص) و تلاش خالصانه و دلسوزانه مسئولین محترم و عزم عمومی جامعه بخصوص خانواده‌ها، جامعه‌ای عاری از هر نوع خشونت را تجربه کنیم.